Öğretmenlerin Denetimine İlişkin Yönerge Değerlendirmesi

Öğretmenlerin Sınıf İçi Etkinlikleri ve Öğretim Faaliyetlerinin İzlenmesi, Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesi Yönergesi Üzerine Değerlendirme

Giriş

Bu rapor, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan “Öğretmenlerin Sınıf İçi Etkinlikleri ve Öğretim Faaliyetlerinin İzlenmesi, Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesine İlişkin Yönerge”nin eğitim sistemi üzerindeki olası etkilerini incelemek amacıyla hazırlanmıştır. Yönerge kapsamında getirilen iç ve dış değerlendirme mekanizmalarının öğretmenler arasındaki iş birliğine, öğretmenlerin mesleki gelişimine ve eğitim ortamına olan etkileri değerlendirilmiş; uluslararası uygulamalarla kıyaslanarak güçlü ve zayıf yönler belirlenmiştir.

• Öğretmen Değerlendirme Sürecinin Doğruluğu ve Objektifliği

Öğretmenlerin meslektaşları, okul yöneticileri ve müfettişler tarafından değerlendirilmeleri öngörülmektedir. Ancak bu sürecin doğruluğu ve objektifliği çeşitli riskler barındırmaktadır:

Öğretmenlerin öğretmenleri değerlendirmesi: Yönergeye göre, iç değerlendirme süreçlerinde öğretmenler birbirlerini değerlendirebilecektir. Ancak, öğretmenler arasında kişisel ilişkiler, mesleki rekabet ve farklı eğitim anlayışları nedeniyle sürecin subjektif olma riski yüksektir.

Yöneticilerin değerlendirme süreci: Okul müdürü ve zümre başkanlarının öğretmenleri değerlendirmesi, yöneticilerin kişisel ön yargılarından ve yönetim tarzlarından etkilenebilir.

Dış denetim mekanizması: Müfettişler tarafından yapılan dış değerlendirme, öğretmenlerin pedagojik yeterliliklerinin gelişmesine katkı sağlayabilir. Ancak, dış denetimin öğretmenleri baskı altında hissettirmemesi için yapıcı bir rehberlik anlayışıyla yürütülmesi gerekir.

• Okul Ortamına Etkileri

Bu değerlendirme süreçlerinin eğitim kurumlarının işleyişine ve okul iklimine etkileri şu şekilde özetlenebilir:

Olumlu Etkiler:

Öğretmenlerin mesleki gelişimlerini destekleyebilir. Okul içi öğretim standartlarının yükselmesine katkı sunabilir. Öğretmenlere gelişim alanlarını keşfetme ve kendilerini iyileştirme fırsatı sağlayabilir.

Olumsuz Etkiler:

Değerlendirme sürecinin rekabeti artırarak öğretmenler arasındaki dayanışmayı zayıflatması mümkündür. Meslektaş değerlendirmesi, öğretmenler arasında güven sorunlarına yol açabilir.

Değerlendirme süreci öğretmenlerin psikolojik olarak baskı hissetmesine ve motivasyonlarının düşmesine sebep olabilir. Özellikle okul müdürleri ve müfettişlerin öğretmenler üzerindeki otoritesini artırabilir, bu da öğretmenlerin eğitim süreçlerinde bağımsız hareket etmelerini zorlaştırabilir.

• Yönergeye Gelen Eleştiriler

Yönerge hakkında öğretmenler arasında ciddi eleştiriler ve kaygılar dile getirilmiştir. İşte bazı öne çıkan eleştiriler:

“Böyle bir saçmalık olamaz. Öğretmeni öğretmene denetlettiriyor. Müdür veya zümre başkanı çok üst düzey bir donanıma mı sahip? Hepsi aynı fakülteyi bitiren eğitimciler.“

“Zümre başkanını sadece müdür değerlendirir diyor. Peki müdür okuldaki tüm branşlara hakim mi? Ayrıca zümre başkanının bilgisi diğer zümrelerden üstün mü, neye dayanarak zümre başkanı zümresini değerlendiriyor?“

“En büyük sorun, yönetici ve zümre bunu baskı aracı olarak kullanabilir.“

“Okul müdürü ile görevlendireceği zümre başkanı, her yıl bir kere öğretmenin dersine girip öğretmeni denetleyecek. Denetim sonucunda öğretmene MEBBİS üzerinden puanlama yapılacak. Eğer tüm kriterleri karşılamayan öğretmen olursa, dış denetim mekanizması devreye girecek ve o öğretmene müfettiş gelecek. Müfettiş de öğretmeni yeterli bulmazsa, öğretmen hizmet içi eğitime yönlendirilecek. Bu işlemleri yapacak kişiler yeterli liyakate sahip mi?“

“Okul müdürünün görevlendireceği bir öğretmen yetersiz olan öğretmene rehberlik edecek. Sonraki puanlamada puanın düzeltilmesi için okul temelli eğitim açılacak ve yetersiz öğretmenlere eğitim verilecek. Notlandırma ne kadar doğru? Aslolan rehberlik değil midir?“

“Bireyselleştirilmiş eğitim kalabalık sınıflarda nasıl uygulanacak? Hali hazırda zaten zorluk çekiyoruz. Örneğin; ilkokul hocası 30 çocukla 30 saat beraber. Şahsen bir tarihçi hafta 2 saatten 15 sınıfa girse 35×15=525 öğrenci yapıyor. Hadi biz 10 sınıfa giriyor diyelim 350 öğrenci yapıyor, nasıl bireyselleştirilmiş eğitim yapacağız?“

Bu eleştiriler, öğretmenler arasında sürecin yeterince adil ve uygulanabilir olmadığı yönünde ciddi endişelerin bulunduğunu göstermektedir.

• Mevcut Yönergenin Olumlu ve Olumsuz Yönleri

Olumlu Yönler:

Öğretmenlerin performanslarını iyileştirme fırsatı sunabilir. Öğretmenlerin mesleki gelişim süreçlerini planlı bir şekilde yürütmelerine olanak tanıyabilir. Eğitimde kalite standartlarını yükseltmeye yardımcı olabilir.

Olumsuz Yönler:

Değerlendirme sürecinin subjektif olma riski yüksek olduğu için adil sonuçlar doğurmayabilir.

Meslektaş değerlendirmesi rekabeti artırarak öğretmenler arasında güvensizlik yaratabilir. Öğretmenlerin pedagojik özgürlüklerini kısıtlayabilir. Denetim süreçlerinin baskı unsuru olarak kullanılması, öğretmenlerin iş motivasyonunu olumsuz etkileyebilir.

• Sonuç ve Öneriler

Öğretmen değerlendirme sürecinin daha adil, objektif ve eğitim kalitesini artırıcı bir mekanizma haline getirilmesi için şu öneriler sunulmaktadır:

• Bağımsız denetim mekanizması kurulmalıdır: Değerlendirme sürecinin öğretmenler arasında değil, bağımsız denetleyiciler tarafından yapılması sağlanmalıdır.

• Geri bildirim odaklı bir sistem geliştirilmelidir: Öğretmenlerin hatalarını tespit eden bir model yerine, gelişimlerini teşvik eden bir geri bildirim mekanizması oluşturulmalıdır.

• Mesleki gelişim programları artırılmalıdır: Öğretmenlerin eksik görülen alanlarda destek alabileceği, hizmet içi eğitimler yaygınlaştırılmalıdır.

• Okul iklimi korunmalıdır: Öğretmenler arasında rekabeti değil, iş birliğini artıran bir sistem benimsenmelidir.

• Öğretmenlerin sürece aktif katılımı sağlanmalıdır: Değerlendirme süreçleri öğretmenlerin fikirlerini ve ihtiyaçlarını dikkate alarak oluşturulmalıdır.

Mil Maarif-Sen olarak, eğitimde kaliteyi artırmaya yönelik her türlü çalışmayı desteklediğimizi, ancak öğretmenlerin motivasyonunu ve iş birliğini olumsuz etkileyecek uygulamalara karşı olduğumuzu vurguluyoruz. Bu çerçevede, önerilerimizin takipçisi olacağımızı ve Millî Eğitim Bakanlığı’nın eğitim camiasından gelen bu uyarıları dikkate alarak gerekli düzenlemeleri yapması gerektiğini önemle belirtiyoruz. Eğitimde adil ve sürdürülebilir politikaların geliştirilmesi adına sürecin her aşamasında aktif bir şekilde yer alacağımızı ve konunun takipçisi olacağımızı bildiriyoruz.

Kamuoyuna ve camiamıza saygılarımızla…

Mil Maarif-Sen Yönetim Kurulu

öğretmen değerlendirme yönergeİndir